GIPUZKOAKO DANTZAK
XIX. mendearen lehen erdialdean, Juan Ignacio Iztueta zaldibitarrak dantza-maisuen historia garrantzitsu bati hasiera eman zion, eta haien jarduna mende eta erdiz luzatu zen. José Antonio Olanok, José Lorenzo Pujanak eta Cándido Pujanak, Iztuetarekin berarekin batera, dantza-maisuen talde bat osatu zuten, eta 150 urtez Gipuzkoako hainbat herritan irakasle-lana modu ibiltarian egin zuten.
Dantza-maisu horien eta beste batzuen ekarpenei esker, transmisio eta pedagogia lan handia egin zen. Horri esker erraztu egin da gaur egun Gipuzkoako dantzarien ondare komuna den dantzen errepertorioa gureganatu ahal izatea.
Oraingo honetan, horietako batzuk aurkeztu ditugu, Gipuzkoako udalerri eta auzoetan interpretatzen diren dantzak erakusteko. Erreberentzia – Ezpata Dantza, trokeo dantzak brokel, makila eta uztaiekin; Zinta Dantza eta Uztai Handiena. Herri bakoitzeko jaiei lotutako dantzak; eta beste dantza asko, berriz, liturgia-egutegiaren arabera dagokion egunetan dantzatzen dira.
NAFARROAKO DANTZAK
CORTES zaindariaren jaien testuinguruan, San Migelen omenez, herri horretako Makil Dantza ospatzen da. Makil Dantza funtzioa antzezpen bat da, eta dantzariek dantzatu edo bertso batzuk errezitatzen dituzte. Ospakizun honetan, Makil Dantza edo Zinta Dantza egiten dira.
XIX. mendearen amaieran, Resurreción Maria Azkuek emakumeek soilik interpretatutako dantza baten melodia jaso zuen JAURRIETAn. Juan Antonio Urbeltzi deigarria iruditu zitzaion hori. Baztango Mutil Dantzetan erabilitako pausoetatik abiatuta dantza hori berreraikitzea erabaki zuen.
Elai Alaik Axuri Beltza izeneko koreografia erakutsi zien Jaurrietako neska gazteei.
IMOTZ ESKU DANTZA porrusalda oinarri duen dantza da, eta bere ezaugarri nagusia une jakin batzuetan eskuekin egiten den mugimendua da.
LARRAINA lur-eremu garbi bat da, eta bertan herriko hainbat nekazaritza-lan egiten dira eta auzo lagunean. Lanegun gogor baten ondoren gazteenentzat dibertimendurako unea zen, opari bat bezala, eta nagusien begiradetatik urrun, LARRAIN DANTZAK dantzatzen zituzten.
Lizarrara egindako bisitaren harira, Alfontso XIII.a erregeak dantza hauen bertsio bateratua dantzatu zuen 1903an. Dirudienez, Lizarrako Julián Romano gaiteroaren partiturak jarraitu zituzten, hauek Nafarroa erdialdeko larrainetan jasotako musika erreproduzitzen zutelarik. Ordutik LARRAIN DANTZA izenez ezaguna, iparralderago dagoen Nafarroako Ingurutxoekin parekatzen duen egitura horri eusten dio, gaur egun ere halaxe ezagutuz.